رئیس دبیرخانه دائمی جشنواره بین المللی فارابی مطرح كرد
۷ شاخص ارزیابی پژوهش های علوم انسانی در جشنواره فارابی
به گزارش آجاک، رییس دبیرخانه دائمی جشنواره بین المللی فارابی، مساله مندی، چارچوب نظری، فرضیه مندی و روش شناسی، تبیین ادبیات علمی تحقیق، نظم حاکم بر تحقیق، آزادی محقق از تابوهای علمی و مستندات تحقیق را از فاکتورهای ارزیابی پژوهش های علوم انسانی دانست و اظهار داشت: محقق در راه نظریه پردازی، باید از هر آنچه او را از دید عقلانی و واقع بینانه دور می کند یا هر آنچه به روش عقلی نقدپذیر نیست، فاصله بگیرد و تلاش کند تا خودرا از تعصبات بی جا، هر قدر هم که در جامعه رواج داشته باشد، نجات دهد.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا غلامی، رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در نشست خبری فراخوان چهاردهمین دوره جشنواره فارابی که قبل از ظهر امروز در محل مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد، این جشنواره را یکی از معتبرترین جشنواره های علمی در عرصه علوم انسانی توصیف کرد و اضافه کرد: هدف از برگزاری این رویداد شناسایی بالاترین نظریات در علوم انسانی و اسلامی و معرفی آنها به جامعه علمی جهت استفاده و الگوبرداری، تشویق و حمایت معنوی و مادی از صاحبنظران برجسته است.
وی افزود: طبیعی است که جشنواره بین المللی فارابی، ضمن توجه خاص به موضوع کیفیت گرایی، بر روی برخی فاکتورهای علمی که می تواند یک نظریه برتر یا نوآوری علمی را از کارهای علمی معمولی متمایز کند، تاکید دارد.
غلامی با اشاره به تعدادی از این شاخص ها، توضیح داد: یکی از فاکتورهای مهم در ارزیابی پژوهش های علوم انسانی، مساله مندی محققان علوم انسانی و اسلامی است. ما کمتر دنبال تحقیقات موضوع محور هستیم و آنچه برای داوران پژوهش های علوم انسانی و اسلامی حائز اهمیت می باشد، قدرت محقق در مساله یابی و سپس، توانایی او برای شرح دقیق و عمیق مساله یا گرهی علمی است که محقق درصدد باز کردن آنست.
رئیس مؤسسه مطالعات اجتماعی و فرهنگی، اظهار داشت: در یک تحقیق کیفی، هر قدر مساله یا گره علمی خردتر و جزئی تر باشد، بهتر است. از جانب دیگر، در مساله یابی، مهم انتخاب مساله ای است که از بطن نیازهای مبتلابه کشور متولد شده باشد.
غلامی اشاره کرد: نیازهای مبتلابه فقط در تحقیقات کاربردی مطرح نیستند، بلکه در تحقیقات نظری هم می توان با چند واسطه، به نیازهای مبتلابه رسید. در اینجا، اشراف محقق به ادبیات علمی تحقیق خود و همین طور به شرایط عینی که تحقیق به آن وابسته است، خیلی اهمیت دارد و ماحصل تحقیق باید توانمندی محقق دراین زمینه را بروز و ظهور داده باشد.
وی با اعلان اینکه از هر ۲۰ تحقیقی که در علوم انسانی و اسلامی به انجام می رسد، به سختی بتوان مساله مندی محقق و قدرت وی در تبیین مساله را احراز کرد، اظهار داشت: بعضی تصور می کنند که مساله یعنی یک بخش کوچک از تحقیق که در ابتدای تحقیق تشریح شده و باب آن بسته می شود، اما بنظر می رسد بخش عمده یک تحقیق، توصیف و تبیین جزئی نگرانه ابعاد و اضلاع مختلف مساله و نقاط پرچالش آنست.
غلامی، چارچوب نظری را از دیگر فاکتورهای بررسی یک اثر علمی در زمینه علوم انسانی دانست و تصریح کرد: آن تحقیقی در علوم انسانی و اسلامی تحقیق واقعی است که از چارچوب نظری روشن و قوی برخوردار باشد. چارچوب نظری به مبانی و اصولی که از تحقیق حمایت می کند، شباهت هایی دارد؛ اما لزوماً مساوی با مبانی نیست.
وی فرضیه مندی و روش شناسی را از دیگر فاکتورهای ارزیابی پژوهش های علوم انسانی ذکر کرد و افزود: برخی از روش شناسی ها از جهت علمی موجه محسوب می شوند و پژوهشگران متناسب با پرسش اصلی و فرعی خودشان، روش شناسی کارآمدی را از بین روش شناسی های موجه انتخاب می کنند. محقق باید بتواند توضیح دهد که روش شناسی منتخب خود تا چه حد در راستای پاسخگویی موفق به پرسش های اصلی و فرعی او کارایی دارد.
رییس دبیرخانه دائمی جشنواره بین المللی فارابی، شاخص دیگر در ارزیابی پژوهش های علوم انسانی را تبیین ادبیات علمی تحقیق عنوان نمود و اظهار داشت: محقق باید در تحقیق خود قادر باشد ادبیات علمی حوزه تحقیق را با همه سطوح و طبقاتی که در آن عینیت یافته، به دقت و با پرهیز از کلی گویی های بی خاصیت تشریح کند.
وی نظم حاکم بر تحقیق را شاخص بعدی در تحقیقات علوم انسانی عنوان نمود و اظهار داشت: نظم تحقیق یعنی چینش درست و وزن بندی شده گزاره های اصلی و فرعی تحقیق در جایگاه های مناسب، پشتیبانی هدفمند گزاره ها از همدیگر و مفصل بندی صحیح این گزاره ها، البته برمبنای چارچوب نظری و روش شناسی منتخب تحقیق.
غلامی با اعلان اینکه شاخص مهمی که کمتر از آن سخن به میان می آید، آزادی محقق از تابوهای علمی است، اظهار داشت: محقق در راه نظریه پردازی، باید از هر آنچه او را از دید عقلانی و واقع بینانه دور می کند، یا هر آنچه به روش عقلی نقدپذیر نیست، فاصله بگیرد و تلاش کند تا خودرا از تعصبات بی جا، هر قدر هم که در جامعه رواج داشته باشد، نجات دهد.
وی افزود: علاوه بر این، یکی از مشکلاتی که برخی از پژوهشگران با آن روبرو هستند، سیاست زدگی است. سیاست زدگی در تحقیق یعنی افتادن در فضاهای هیجانیِ سیاسی و تکیه دادن تحقیق به برداشت های سیاسی ناشی از جانبداری ها و دل دادگی های سیاسی که اغلب با آنکه روکشی از واقعیت را دارند، اما واقعی نیستند و محقق را از توصیف و تبیین روشمند پدیده های اجتماعی باز می دارد.
وی مستندات تحقیق را شاخص دیگری عنوان نمود که نوع آنرا روش شناسی تحقیق معین می کند و اظهار داشت: در کشور ما و در کارهای کتابخانه ای پر استنادی رواج پیدا کرده، اما تعدادی از پژوهشگران توجه ندارند که در مقابل استنادات تحقیق خود مسؤول هستند و به صرف ارجاع مدعیان جزئی به منابع متنوع، مسؤولیت آنها درباره ی روایی تحقیق و نیز هماهنگی و انسجام محتوایی تحقیق از بین نمی رود.
غلامی با اعلان اینکه پژوهش در علوم انسانی و اسلامی لزوما تالیف کتاب نیست، اظهار داشت: در یک کتاب علمی، انتظار می رود نتایج تحقیق برمبنای استانداردهای نگارش و تالیف منتشر شود، ضمن آنکه در یک کتاب بنا نیست تا نقشه پژوهش تبیین شود؛ بلکه نقشه پژوهش، در زیر پوست کتاب قرار دارد. بر همین اساس، فاکتورهای ارزیابی پژوهش در همه موارد، با فاکتورهای ارزیابی کتاب یکسان نیست.
رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی با تأکید بر این که جشنواره فارابی بدنبال شناسایی نظریات جدید است، اظهار داشت: نظریه پردازی با تتبعات علمی و کارهای مروری و دایرة المعارفی نباید خلط شود. البته روشن است که تحقیقات مروری زمینه های لازم را برای نظریه پردازی مهیا می کنند و در جای خود ارزشمندند، اما در آنها بنا نیست نظریه نویی ارائه شود.
وی اشاره کرد: در شمار کثیری از تحقیقات علوم انسانی و اسلامی که بصورت کتاب تالیف و منتشر می شود، نزدیک ۶۰ درصد از کتاب و در مواردی بیشتر، به طرح و توضیح کلیات و مفاهیم و مرور دیدگاه ها اختصاص پیدا می کند، این در حالیست که محقق می تواند یا به منابع دیگر ارجاع دهد و یا با طرح مفروضات اساسی خود، از تکرار مکررات پرهیز کند.
غلامی با تأکید بر این که نظریه باید بتواند دانش تخصصی ذی ربط را با تحول روبرو کند، اظهار داشت: این تحول یا به منزله ابطال یا نقد و از دور خارج کردن نظریات رایج در محیط دانشِ تخصصی است، یا به منزله اصلاح و تکمیل نظریات رایج قبلی و یا در موقعیت ارائه نظریه جایگزین برای نظریه های ابطال و نقد شده است.
او در آخر ابراز امیدواری کرد با تلاش هایی که در کشور در جریان است، روز به روز شاهد کیفی تر شدن تحقیقات در علوم انسانی باشیم، ضمن آنکه کیفی تر شدن، مطمئنا از جهتی مقدمه نوآوری و از جهتی دربردارنده نوآوری شمرده می شود.
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(0)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره