در یك پژوهش دانشگاهی بررسی شد
دانشگاه ها چه نقشی در تخلفات پژوهشی دارند؟
آجاك: برمبنای یافته های یك پژوهش، نبود قوانین و مقررات مناسب، جو سازمانی منفی، موانع ساختاری و نظارت ضعیف، موجب سوء رفتارهای پژوهشی می شود.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا، تخلف و تقلب در پژوهش از مشکلات مهم دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی است. شناخت دلیلهای سوء رفتار پژوهشی می تواند به شناخت این مساله و رفع این مشکل کمک نماید. به همین خاطر پژوهشگران گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان، در مطالعه ای عوامل سازمانی در رابطه با سوء رفتار پژوهشی را مورد بررسی قرار دادند.
سوء رفتارهای علمی، در واقع تعریفی تام از کلیه تخلفاتی است که در حوزه پژوهش رخ می دهد. در این پژوهش دلیلهای وقوع تخلفاتی مانند سرقت علمی، جعل و تحریف در بین پژوهشگران بررسی گردید.
حیدر چوپانی، سیدعلی سیادت و سعید رجایی پور پژوهشگرانی بودند که این مطالعه را انجام دادند. برای انجام این پژوهش از میان کلیه پژوهشگران دانشگاه های شهر اصفهان، شامل اعضای هیئت علمی، دانشجویان ارشد و دکتری دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه هنر و دانشگاه علوم پزشکی، ۳۷۷ نفر بعنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
شرکت کنندگان در این پژوهش به پرسش نامه عوامل سازمانی در رابطه با سوء رفتار پژوهش پاسخ دادند. در این پرسش نامه عوامل سازمانی مثل موانع ساختاری، قوانین و مقررات، نظارت ضعیف، جو سازمانی و رفتار سوء پژوهشی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
۵۲.۳ درصد از شرکت کنندگان در پژوهش مرد و ۴۷.۷ درصد زن بودند. ۴۷.۷ درصد دانشجوی کارشناسی ارشد، ۴۲.۱ درصد دانشجوی دکتری و ۱۰.۲ درصد اعضای هیئت علمی بودند.
نتایج پژوهش نشان داد که موانع ساختاری با سوء رفتار پژوهشی رابطه مثبت و مدلول داری دارد. هر چه پژوهشگران با موانع ساختاری زیادی برخورد کنند، به همان نسبت سوء رفتار پژوهشی آنها نیز زیاد خواهد بود. بگفته پژوهشگران این مطالعه موانع ساختاری به خودی خود زمینه را برای سوء رفتار پژوهشی فراهم می کنند. حجم زیاد کار کارهای آموزشی و پژوهشی پژوهشگران و اعضای هیئت علمی، وجود ساختارهای بروکراتیک عریض و طویل در راه پژوهش و موانع سخت و غیر قابل اجرا در رابطه با اجرای پژوهش ها، نمونه هایی از موانع ساختاری هستند. این عوامل موجب می شوند که پژوهشگران نتوانند پژوهش ها و تحقیقات باکیفیتی عرضه کنند.
طبق یافته های به دست آمده از این تحقیق، «نظارت ضعیف» با سوءرفتار پژوهشی رابطه مثبت و مدلول داری دارد. همین طور یافته ها حاکی از این بود که جو سازمانی نیز با سوء رفتار پژوهشی مرتبط می باشد. هر چه جو سازمانی ناسالمی بر فضای آموزش عالی وجود داشته باشد، نظارت ضعیفی نیز وجود خواهد داشت و سوء رفتار پژوهشی بیشتر خواهد بود. بگفته پژوهشگران: وجود جو ناسالم، پژوهشگران را در کنار هم نگه نمی دارد و به یکدیگر اعتماد نمی کنند. چنین پژوهشگرانی علاقه زیادی به مشارکت و قبول مسئولیت نخواهند داشت. وقتی فضای ناسالم علمی بر فضای پژوهشی حاکم باشد، بی اخلاقی های پژوهش نیز افزایش خواهد داشت».
برمبنای نتایج به دست آمده، «قوانین و مقررات» به سبب نقش میانجی که دارد، موجب سوء رفتار پژوهشی می شود. قوانین و مقررات با تاثیر بر نظارت ضعیف می تواند موجب سوء رفتار پژوهشی شود.
پژوهشگران این مطالعه باتوجه به نتایج به دست آمده پیشنهاداتی را ارائه کردند:
- برگزاری کارگاه های آموزشی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی جهت آشنایی با حدود و انواع سرقت علمی
- گزارش صحیح از تمامی مراحل پژوهش و چگونگی رعایت اصول اخلاقی، جهت پذیرش مقالات در مجله های علمی پژوهشی
- تصویب قانونی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای ستاندن رضایت آگاهانه از مشارکت کنندگان و شرح آن در پژوهش خود
- گرفتن تعهد اخلاقی پایان نامه بعد از تصویب نهایی پروپوزال پژوهش (درحال حاضر این تعهد بعد از نگارش پایان نامه گرفته می شود.)
- تقویت و توانمندسازی اعضای کمیته اخلاق و ارتقای دانش پژوهشگران وسازمان های بانی تحقیق
- برگزاری کارگاه های آموزشی اخلاق در پژوهش
بگفته پژوهشگران این مطالعه: «مدیران دانشگاهی می توانند با ایجاد محیطی اخلاقی و انسانی به پیش گیری از بروز مسائل و معضلات اخلاقی در دانشگاه بپردازند. البته این نظارت باید با هدف اصلاح و بهبود و نه با هدف بازرسی و تخریب صورت پذیرد. مدیریت و هدایت سازمان های پیچیده ای همچون دانشگاه ها، فراتر از آن است که مدیران همیشه برمبنای مقررات و دستورالعمل های خشک، ایستا و از پیش تعریف شده به آن اقدام کنند».
نتایج این پژوهش به صورت مقاله علمی پژوهشی در فصل نامه اخلاق در علوم و فناوری انتشار یافته است.
منبع: آجاك
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره