در پژوهشی دانشگاهی بررسی شد
چه طور روابط انسانی از وسوسه مصرف مواد جلوگیری می کند
به گزارش آجاک، در سالهای اخیر، مساله بازگشت باردیگر افراد ترک کرده مواد به مصرف مجدد به یکی از دغدغه های اصلی حوزه بهداشت و سلامت اجتماعی بدل شده است. پژوهشی تازه به بررسی نقش عوامل اجتماعی در این روند پرداخته است.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا، دوران جوانی همیشه با چالش های فراوان هم راه است. فشارهای روانی، استرس های تحصیلی و شغلی و همین طور مشکلات خانوادگی، خیلی از جوانان را در معرض خطر مصرف مواد قرار می دهد. آمارها نشان می دهند که در ایران هزاران نفر با اعتیاد یا سوءمصرف مواد مواجه اند و بخش قابل توجهی از این افراد در سنین نوجوانی و جوانی هستند. در همین دوره است که رفتارهای پرخطر مانند سیگار، مصرف الکل و حتی سرقت بیشتر دیده می شود. همین شرایط سبب شده محققان توجه ویژه ای به شناسایی دلایل تأثیرگذار بر مصرف یا برگشت مجدد افراد به مواد داشته باشند.
البته موضوع فقط به ایران محدود نمی گردد. مطالعات جهانی نشان داده اند که اعتیاد به مواد مخدر و سوءمصرف آنها با مشکلات مختلفی همچون افسردگی، اضطراب و حتی بیماری های جسمی و روانی دیگر پیوند خورده است. برای مثال، برمبنای آمار سازمان های بین المللی، میلیونها نفر در سراسر دنیا با اختلالات ناشی از مصرف مواد درگیر هستند. این مساله نشان میدهد که اعتیاد فقط یک مشکل فردی نیست، بلکه ریشه های اجتماعی، روانی و زیستی دارد. همین واقعیت ضرورت بررسی دقیق تر نقش عوامل اجتماعی مانند حمایت خانواده و دوستان یا میزان مشارکت افراد در فعالیتهای جمعی را آشکار می سازد.
شاپور بهیان، دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، بهمراه دو همکار دانشگاهی خود پژوهشی را در این راستا در شهر ایذه انجام داده اند. این مطالعه بر پایه بررسی ارتباط میان حمایت اجتماعی، یادگیری اجتماعی و میزان مشارکت افراد با احتمال برگشت باردیگر به مصرف مواد طراحی شد. آنها تلاش کردند با نگاهی ساده و کاربردی نشان دهند که چه طور محیط اجتماعی و روابط انسانی می تواند بر کاهش یا افزایش وسوسه مصرف مجدد اثر بگذارد.
جامعه آماری پژوهش شامل جوانان ۱۵ تا ۳۰ ساله شهر ایذه بود که سابقه مصرف مواد داشتند. از میان ۳۲۰۰ نفر شناسایی شده، ۳۴۵ نفر که به کمپ های ترک اعتیاد مراجعه نموده بودند بعنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه هایی در زمینه یادگیری اجتماعی، حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی و میزان ولع مصرف استفاده شد. سپس داده ها با نرم افزار آماری تحلیل گردید تا مشخص شود کدام عوامل بیشترین نقش را در پایین آوردن وسوسه برگشت دارند.
نتایج این مطالعه نشان دادند که میان سه متغیر اصلی یعنی حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی و یادگیری اجتماعی با میزان ولع مصرف رابطه منفی وجود دارد. به بیان ساده تر، هرچه این عوامل بیشتر باشند، میل فرد به برگشت به مواد کمتر می شود. تحلیل ها همین طور نشان دادند که مشارکت اجتماعی بیشترین اثر را در پیشبینی کاهش وسوسه دارد و بعد از آن حمایت اجتماعی و یادگیری اجتماعی نقش مهمی ایفا می کنند.
پژوهشگران درنتیجه گیری خود تاکید کرده اند که افرادی که سطح بالاتری از حمایت و مشارکت اجتماعی دارند، کمتر در معرض برگشت به مصرف مواد قرار می گیرند. در مقابل، کسانیکه احساس تنهایی یا بی پناهی می کنند یا در فعالیتهای اجتماعی حضور فعالی ندارند، بیشتر در معرض لغزش و برگشت به اعتیاد هستند. ازاین رو برنامه های آموزشی و حمایتی باید به این سه عامل توجه ویژه داشته باشند.
بررسی دقیق تر یافته ها از آن حکایت می کند که حمایت اجتماعی نه تنها احساس ارزشمندی و تعلق ایجاد می کند، بلکه در شرایط استرس زا به افراد قدرت مقاومت بیشتری می دهد. جوانانی که می دانند خانواده و دوستان پشت آنها ایستاده اند، کمتر در دام وسوسه های بیرونی گرفتار می شوند. همین طور مشارکت در فعالیتهای اجتماعی موجب می شود افراد حس انسجام و هدفمندی بیشتری داشته باشند و همین حس از آنها در مقابل وسوسه مصرف محافظت کند. در کنار این ها، یادگیری اجتماعی یا همان تجربه کردن الگوهای سالم رفتاری کمک می نماید فرد بداند چه طور با فشارها و مشکلات زندگی بدون پناه بردن به مواد کنار بیاید.
اهمیت این نتایج در آنست که اعتیاد تنها با درمان های پزشکی یا ترک ناگهانی قابل کنترل نیست. بدون تقویت حمایت اجتماعی و بدون مشارکت فعال فرد در جامعه، احتمال برگشت خیلی بالا خواهد بود. از همین رو، متخصصان پیشنهاد می کنند که کمپ های ترک اعتیاد علاوه بر درمان دارویی، برنامه های آموزشی و مهارت های اجتماعی را نیز در اختیار افراد قرار دهند. این آموزش ها می تواند شامل راه های برقراری ارتباط مؤثر، رویارویی با فشار همسالان یا حتی یادگیری فعالیتهای گروهی باشد.
گفتنی است یافته های این تحقیق در «مجله دانشکده پزشکی» دانشگاه علوم پزشکی مشهد انتشار یافته اند؛ نشریه ای معتبر که به انتشار مقالات علمی در عرصه سلامت و علوم اجتماعی می پردازد. نتایج به دست آمده از این مطالعه می توانند مبنای سیاستگذاری های آینده در زمینه جلوگیری از اعتیاد و کاهش برگشت به مصرف مجدد باشند.
از میان ۳۲۰۰ نفر شناسایی شده، ۳۴۵ نفر که به کمپ های ترک اعتیاد مراجعه کرده بودند به عنوان نمونه انتخاب شدند. به این جهت برنامه های آموزشی و حمایتی باید به این سه عامل توجه ویژه داشته باشند. شایان ذکر است نتایج این مطالعه در مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتشر شده اند؛ نشریه ای معتبر که به انتشار مقالات علمی در حوزه سلامت و علوم اجتماعی می پردازد.
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(0)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظر بینندگان آجاک در این باره