بررسی جایگاه مؤسسات ایرانی در نظام های رتبه بندی جهانی؛
چرا تعداد برترین دانشگاه های ایران افزایش داشته است؟
به گزارش آجاک، بررسی جایگاه مؤسسات ایرانی در نظام های رتبه بندی از آن حکایت می کند که در سالهای اخیر اغلب نظام های رتبه بندی، لیست برترین مؤسسات را بزرگ تر کرده اند و متعاقب این تغییر، تعداد مؤسسات ایرانی هم در این لیست ها بیشتر شده است. بر همین اساس؛ افزایش تعداد دانشگاه های ایرانی در لیست برترین دانشگاه های جهان را نمی توان بعنوان نشانه ای از رشد علمی کشور دانست.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا، نظام های رتبه بندی بر مبنای شاخصهای مختلفی دانشگاه ها و مؤسسات را رتبه بندی می کنند. بعضی از آنها، مؤسسات را در سطح یک کشور بررسی می کنند و برخی دیگر جهانی هستند. همینطور امکان دارد بر مبنای ثروت دانشگاه ها، برتری آنها در تحقیقات، موفقیت فارغ التحصیلان و... رتبه بندی شوند و یا معیارهایی مانند تعداد جوایز، بین المللی شدن، ارتباط با صنعت و... در رتبه بندی ها نقش داشته باشند.
ما در سلسله گزارش هایی با استفاده از داده های گزارش «نمای ۲۰۲۱» ایرانداک، به بررسی جایگاه ایران در حوزه های مختلف علم و فناوری و نوآوری همچون جایگاه ایران در نظام های رتبه بندی جهانی می پردازیم. در گزارش پیشین جایگاه مؤسسات ایرانی در نظام های رتبه بندی تایمز، شانگهای، کیو اس، یورپ، لایدن، یو مالتی رنک و عملکرد مقاله های علمی مورد بررسی قرار گرفتند. در این بررسی ها مشخص شد که در سالهای اخیر جایگاه ایران در بعضی نظام های رتبه بندی، ثابت و بدون تغییر بوده، در بعضی دیگر کاهش داشته و در بعضی دیگر افزایش داشته است.
در گزارش فعلی، جایگاه مؤسسات ایرانی در نظام های فراگیر رتبه بندی از جمله؛ یو اس نیوز، دانشگاه های جهان، سایمگو، راوند، رتبه بندی پژوهشی، گرین متریک، آی تی یو، رار، نیچر ایندکس و رتبه بندی دانشگاه های آسیایی مؤسسه آموزش عالی تایمز را بررسی می نماییم.
رتبه بندی بهترین دانشگاه های جهان «یو. اس. نیوز»
با افزایش دانشجویانی که به دنبال ادامه تحصیل در کشورهای خارجی هستند، رتبه بندی بهترین دانشگاه های جهان که به بررسی آوازه و پژوهش های علمی مؤسسه ها می پردازد، می تواند به آنها در گزینش مؤوسسه ها کمک نماید. بنابراین رتبه بندی بهترین دانشگاه های جهان، برای فهم بهتر مقایسه مؤسسه ها در جهان بوجود آمده است.
در این رتبه بندی سنجه هایی مانند آوازه جهانی در پژوهش، آوازه منطقه ای در پژوهش، تعداد انتشارات، تعداد کتاب ها، جمع استنادها و... مورد بررسی قرار می گیرند.
گزارش سال ۲۰۲۲ این نظام رتبه بندی، ۱۷۵۰ مؤسسه برتر از ۹۰ کشور را رتبه بندی کرده است و بر مبنای آن ۴۴ مؤسسه ایرانی در بین مؤسسه های برتر جهان قرار گرفته اند.
بررسی این گزارش حاکی از اینست که تعداد مؤسسه های ایرانی در این نظام رتبه بندی، نسبت به سال قبل افزایش داشته است. تحلیل کارشناسان در سامانه نما که به بررسی جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان می پردازد، حاکی از اینست که در سالهای اخیر، افزون بر پیشرفت علمی کشور جهش تعداد مؤسسات ایرانی در نظام رتبه بندی یو. اس. نیوز به علت تغییر در روش شناسی این نظام رتبه بندی بوده است. چون که این نظام رتبه بندی تا سال ۲۰۱۷ تنها هزار مؤسسه برتر جهان را شناسایی و معرفی می کرد؛ ولی در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ میلادی این تعداد افزوده شده و به ۱۷۵۰ مؤسسه رسیده است. طبیعی است که با افزایش گستره مؤسسه های برتر، تعداد مؤسسه های ایرانی در این نظام رتبه بندی هم افزایش خواهد یافت.
دانشگاه های «تهران»، «آزاد اسلامی»، «علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران»، «صنعتی نوشیروانی بابل»، «صنعتی اصفهان» و «صنعتی امیرکبیر»؛ پنج مؤسسه برتر ایرانی در فهرست برترین دانشگاه های جهان از منظر «یو. اس. نیوز» هستند.
بر اساس آخرین گزارش این نظام رتبه بندی، دانشگاه هاروارد با بیشترین امتیاز، پیشگام است و دانشگاه هایMIT، استنفورد، کالیفرنیا-برکلی، آکسفورد، کلمبیا، واشنگتن، کمبریج، مؤسسه فناوری کالیفرنیا و جان هاپکینز، در جایگاه دوم تا دهم قرار دارند.
رتبه بندی دانشگاه های جهان
رتبه بندی دانشگاه های جهان؛ تنها نظام رتبه بندی است که کیفیت آموزش و پرورش دانشجویان، پرستیژ اعضای هیئت علمی و کیفیت پژوهش دانشگاه ها را بی نیاز از پیمایش و پرسش نامه برای مؤسسه ها می سنجد. مرکز رتبه بندی دانشگاه های جهان، به صورت سالانه مؤسسه های متعدد در سرتاسر جهان را بر پایه معیارهای کیفیت آموزش، اشتغال دانش آموختگان، کیفیت اعضای هیئت علمی و عملکرد پژوهشی بررسی می کند.
بر اساس آخرین ویرایش این رتبه بندی در سال ۲۰۲۱ میلادی؛ ۳۹ مؤسسه ایرانی در لیست مؤسسه های برتر جهان حضور دارند. بررسی ها نشان داده است که در سه سال گذشته، تعداد مؤسسات ایرانی در این نظام رتبه بندی ۳۷، ۳۸ و ۳۹ مورد بوده است. ولی در سال ۲۰۱۹ نسبت به سالهای پیشین، تعداد مؤسسات ایرانی جهش بزرگی داشته است. بر مبنای تحلیل کارشناسان سامانه نما؛ شمار مؤسسات برتر در سال ۲۰۱۹ افزایش پیدا کرده است و دلیل افزایش تعداد مؤسسه های ایرانی در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی در این نظام رتبه بندی، بزرگ تر شدن این لیست بوده است.
بر اساس آخرین ویرایش رتبه بندی دانشگاه های جهان در سال ۲۰۲۱؛ دانشگاه های آزاد اسلامی (همه واحدها)، تهران، صنعتی شریف، علوم پزشکی تهران و صنعتی اصفهان؛ پنج دانشگاه برتر ایران هستند.
در این رتبه بندی دانشگاه هاروارد پیشگام جهان است و دانشگاه های استنفورد، MIT، کلمبیا، پرینستون، آکسفورد، کمبریج، پنسیلوانیا، شیکاگو و ییل؛ ۱۰ دانشگاه برتر جهان هستند.
رتبه بندی مؤسسه های «Scimago»
نخستین هدف لابراتوار «سایمگو» یا «اسکیمگو» از انتشار فهرست دانشگاه های برتر، رتبه بندی مؤسسه ها نیست. بلکه عرضه یک ابزار فراگیر علم سنجی برای مؤسسه ها، سیاست گذاران و مدیران پژوهشی است تا آنها برای تحلیل و ارزیابی برون دادهای پژوهشی خود از آن استفاده نمایند. این نظام رتبه بندی از فراگیرترین رتبه بندی های جهانی مؤسسه های آموزشی، پژوهشی و بهداشتی دولتی و خصوصی در جهان است. در این نظام رتبه بندی مؤسسات از نظر پژوهش، نوآوری و تأثیر اجتماعی، بر مبنای ۱۳ معیار رتبه بندی می شوند.
بر اساس آخرین ویرایش رتبه بندی سایمگو در سال ۲۰۲۱ میلادی؛ نام ۱۶۱ مؤسسه ایرانی در بین مؤسسات برتر جهان قرار دارد. دانشگاه های علوم پزشکی تهران، تهران، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شهید بهشتی، تربیت مدرس، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی شیراز، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر و علوم پزشکی ایران؛ ۱۰ دانشگاه برتر ایران در این لیست هستند.
بر اساس بررسی روند سالانه تعداد مؤسسات ایرانی حاضر در نظام رتبه بندی سایمگو، تعداد این مؤسسات روند افزایشی داشته است.
تحلیل کارشناسان سامانه نما، حاکی از اینست که در سال ۲۰۲۰ تعداد مؤسسه های برتر در این نظام رتبه بندی به بیشتر از ۷ هزار مؤسسه رسیده و از همین رو، یکی از علل افزایش شمار مؤسسه های ایرانی در این نظام رتبه بندی، بزرگ تر شدن این لیست است.
بر اساس آخرین گزارش این نظام رتبه بندی جهانی، آکادمی علوم چین پیشتاز جهان است.
رتبه بندی دانشگاهی «راوند»
«آژانس رتبه بندی رار» به صورت سالانه به سنجش عملکرد مؤسسه های برتر جهان، تحت عنوان رتبه بندی دانشگاهی «راوند»، بر پایه چهار حوزه کلیدی آموزش، پژوهش، تنوع جهانی و پایداری مالی می پردازد.
بر اساس نتایج این رتبه بندی در سال ۲۰۲۱ میلادی؛ ۱۲ مؤسسه ایرانی در لیست مؤسسه های برتر راوند جای گرفته اند و دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۶۱جهانی، در این لیست جایگاه اول ملی را کسب کرده است.
بررسی روند سالانه جایگاه ایران در این نظام رتبه بندی نشان داده است که از سال ۲۰۱۷ تعداد مؤسسات ایرانی در این نظام رتبه بندی تقریبا ثابت و همواره بین ۱۱ و ۱۲ مؤسسه بوده است.
بر اساس آخرین ویرایش نظام رتبه بندی راوند؛ دانشگاه هاروارد پیشگام مؤسسه های جهان است.
رتبه بندی جهانی دانشگاهی «گرین متریک»
هدف از این نظام رتبه بندی، آگاه سازی مدیران و سیاست گذاران دانشگاهی نسبت به چالش های زیست محیطی و مصرف انرژی است. گرین متریک برای ارزیابی مؤسسه ها، پرسش نامه ای برای آنها می فرستد. محیط و زیرساخت، انرژی و تغییرات اقلیمی، مدیریت پسماند، آب، حمل و نقل و آموزش؛ معیارهایی هستند که در این نظام رتبه بندی برای سنجش مه‌یسسه ها به کار می روند.
بر اساس آخرین ویرایش رتبه بندی گرین متریک در سال ۲۰۲۱ میلادی؛ ۹۵۷ مؤسسه از سراسر جهان حضور دارند و ۴۲ مؤسسه ایرانی در لیست سبزترین مؤسسات جهان جای گرفته اند. در بین این مؤسسات، دانشگاه زنجان در رتبه نخست ملی و ۹۵ جهانی قرار گرفته است.
بررسی روند سالیانه تعداد مؤسسات ایرانی در این نظام رتبه بندی نشان داده است که در سال ۲۰۲۰ میلادی تعداد مؤسسات برتر در نظام رتبه بندی گرین متریک به بیشتر از ۹۰۰ مؤسسه رسیده و این یکی از دلیل های افزایش تعداد مؤسسه های ایرانی در این نظام است.
رتبه بندی آوازه «رار»
نظام رتبه بندی رار، به بررسی آوازه جهانی مؤسسه ها بر پایه دو حوزه آموزش و پژوهش می پردازد و منطق آن اینست که آوازه و برند مؤسسه ها، عامل کلیدی موفقیت و برتری آنها در بازار آموزش عالی است. آژانس «رار» برای ارزیابی آوازه مؤسسه ها، از پیمایش های جهانی بهره می گیرد.
برای این رتبه بندی، مؤسسه کلاریویت آنالیتیکس پیمایش هایی را انجام می دهد و داده های گردآوری شده را برای تحلیل به آژانس رار می فرستد. در این پیمایش ها اعضای هیئت علمی، پژوهشگران، مدیران مؤسسه ها، دانشجویان دکتری و... شرکت می کنند.
بر اساس آخرین ویرایش نظام رتبه بندی رار در سال ۲۰۲۱ میلادی؛ ۱۲ مؤسسه ایرانی در بین پرآوازه ترین مؤسسه های جهان جای گرفته اند و دانشگاه تهران، رتبه اول ملی و رتبه ۱۰۵ جهانی را دارد. همینطور دانشگاه هاروارد پرآوازه ترین مؤسسه در جهان است.
از سال ۲۰۱۷ تابحال تعداد مؤسسات ایرانی در این نظام رتبه بندی همواره ثابت و حدود ۱۱ تا ۱۲ مؤسسه بوده است.
رتبه بندی مؤسسه های آکادمیک «نیچر ایندکس»
نظام رتبه بندی نیچر ایندکس که به صورت سالانه منتشر می شود، به رتبه بندی مؤسسه ها در سرتاسر جهان بر مبنای برون دادهای پژوهشی باکیفیت پارسال می پردازد. این رتبه بندی به بررسی بخش اندکی از برون دادهای پژوهشی مؤسسه ها می پردازد و برای شناخت بهتر جایگاه مؤسسه ها باید نظام های رتبه بندی دیگر را هم بررسی کرد.
در این نظام رتبه بندی ۵۰۰ موسسه برتر حضور دارند و بر طبق این گزارش در سال ۲۰۲۱، هیچ یک از مؤسسه های ایرانی نتوانسته اند در بین مؤسسه های برتر جهان در این نظام رتبه بندی حضور داشته باشند. بررسی روند سالانه حضور مؤسسات ایرانی در نظام رتبه بندی نیچرایندکس از آن حکایت می کند که تنها در سال ۲۰۱۷ یک مؤسسه ایرانی (پژوهشگاه دانش های بنیادی) در این لیست حضور داشته است.
رتبه بندی دانشگاه های آسیایی «مؤسسه آموزش عالی تایمز»
نظام رتبه بندی آموزش عالی «تایمز»، مؤسسه های پیشروی آسیا را در پنج زمینه آموزش، چشم انداز جهانی، پژوهش، استنادها و درآمدهای صنعتی، بر مبنای ۱۳ معیار ارزیابی می نماید.
مؤسسه آموزش عالی «تایمز» در ویرایش ۲۰۲۱ مؤسسه های برتر آسیا، نام ۴۷ مؤسسه ایرانی را در لیست مؤسسه های برتر آسیا آورده است. بر طبق این گزارش، دانشگاه «علوم پزشکی کردستان» در جایگاه نخست ملی و ۴۵ آسیا قرار دارد.
در سال ۲۰۲۱ نظام رتبه بندی تایمز، روی هم ۵۵۱ مؤسسه از ۳۰ کشور آسیایی در شمار مؤسسه های برتر تایمز رتبه بندی شده اند.
فهرست ۱۰ مؤسسه برتر ایران در این نظام رتبه بندی به شرح زیر است:
در سالهای اخیر تعداد مؤسسات ایرانی در نظام رتبه بندی آموزش عالی «تایمز» جهش صعودی داشته و بر مبنای تحلیل کارشناسان سامانه نما، یکی از علل این جهش آن است که تا سال ۲۰۱۵ این نظام رتبه بندی تنها ۱۰۰ دانشگاه برتر آسیا را معرفی می کرد، ولی در سالهای ۲۰۱۶، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰ میلادی ۵۰۰ مؤسسه در شمار برترین ها جای گرفته اند و ازاین رو، تعداد مؤسسات ایرانی هم در این نظام رتبه بندی افزایش پیدا کرده است.
به طور کل با بررسی جایگاه مؤسسه های ایرانی در نظام های فراگیر رتبه بندی و تحلیل های صورت گرفته، میتوان اظهار داشت که افزایش تعداد مؤسسات ایرانی در این رتبه بندی ها نشان دهنده بهبود کیفیت این دانشگاه ها و مؤسسات نیست و تغییر در روش شناسی این نظام های رتبه بندی ها در افزایش تعداد مؤسسات نقش داشته است. در سالهای اخیر، اغلب نظام های رتبه بندی لیست برترین مؤسسات را بزرگ تر کرده اند و متعاقب این تغییر، تعداد مؤسسات ایرانی هم در این لیست ها بیشتر شده است.
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(0)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره