مروری بر نتایج یك پژوهش؛
علل مصرف قلیان در پسران جوان چیست؟
به گزارش آجاك مصرف قلیان به علل متفاوتی در سال های اخیر شیوع زیادی داشته است و پسران جوان، یكی از عمده ترین مصرف كنندگان آن به شمار می آیند.
به گزارش آجاك به نقل از ایسنا، قلیان به شكل ابزاری برای دورهم آمدن و گذران وقت آزاد در سال های اخیر شیوع پیدا كرده و این ابزار در طول سالیان درازی در جامعه ایران و خیلی از كشور های عربی رواج داشته است. قلیان، در ایران همانند خیلی از كشورهای خاورمیانه، یكی از وسایل تفریح رایج به حساب می آید كه برای حذف آن از اماكن عمومی و قهوه خانه های سنتی تلاشهای گوناگونی انجام شده است؛ اما تابحال موفق نبوده اند.
در پژوهشی كه با مبحث "مصرف قلیان در بین پسران شهر جیرفت" انجام شده، آمده است: « در سال های اخیر پژوهشگران در حوزه های سلامت، روان شناسی و علوم اجتماعی به مساله مصرف قلیان توجه كرده اند. بخشی از این توجه، به علت رشد مصرف كنندگان آن و بخشی هم به علت پیامد های زیان باری است كه برای سلامتی مصرف كنندگان به دنبال دارد. مصرف قلیان یك روش قدیمی استعمال دخانیات به حساب می آید كه در مبدا آن اختلاف نظر وجود دارد. هند، تركیه و ایران اولین استفاده كنندگان از قلیان هستند. امروزه این پدیده در میان جوانان به صورت وسیعی رواج و محبوبیت یافته است.»
در ادامه این پژوهش كه با جامعه آماری ۴۷ نفر از جوانان شهر جیرفت و به روش نمونه گیری نظری و هدفمند انجام شده، آمده است: « استفاده از قلیان، در كشورهای شرقی از دیرباز به صورت یك روش سنتی برای مصرف تنباكو شناخته شده است، اما مصرف آن در ۲۰ سال گذشته به صورت قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. محبوبیت قلیان به خصوص در سنین نوجوانی در حال افزایش می باشد و آنرا به شكل رفتاری اجتماعی و سرگرم كننده می دانند. اوقات فراغت، همچون مسائلی است كه به قوی ترین شكل با مصرف قلیان در نوجوانان و جوانان ارتباط دارد و بیشتر افراد برای سرگرمی و پر كردن اوقات فراغت شان قلیان می كشند.»
در این رابطه حسین افراسیابی، استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه یزد به همراه همكار دیگرش ضیاء الله امیر محمدی، كارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه یزد كه اجرای این پژوهش را به عهده داشته اند، می گویند: « خیلی از افراد مصرف كننده قلیان، اعتقاد دارند كه دود قلیان كمتر از دود سیگار ضرر دارد؛ در حالیكه ثابت شده دود قلیان مخلوطی از ۴۰۰۰ نوع ماده شیمیایی است كه با بیشتر از ۴۰ نوع ماده سرطانی تركیب می شود. نیكوتین خون افرادی كه هر روز قلیان می كشند، مانند خون افرادی است كه روزانه ۱۰ نخ سیگار استفاده می نمایند. همینطور مرگ های ناشی از مصرف دخانیات، ۴/۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ بوده است و تا سال ۲۰۲۰، دخانیات عامل یك مرگ از هر سه مرگ افراد بالغ خواهد بود.»
در ادامه این پژوهش در مورد آمار مرگ و میر ناشی از مصرف قلیان آمده است: « خطر مرگ و میر در مصرف كنندگان دخانیات ۸۰-۹۰ درصد بیشتر از افرادی است كه این مواد را استعمال نمی كنند. همینطور آخرین بررسی كمیته مبارزه با استعمال دخانیات وزارت بهداشت درمان و علوم پزشكی نشان داده است كه هم اكنون ۱۵ درصد از جوانان كشور، به صورت مستمر قلیان مصرف می كنند كه به علت دسترسی ساده به آن، احیانا سراغ دیگر مواد دخانی هم خواهند رفت. این آمار به این علت نگران كننده است كه جامعه كنونی ایران، قلیان را به شكل وسیله ای برای تفریح استفاده می نماید. سازمان بهداشت جهانی علت افزایش استفاده از قلیان در نوجوانان و جوانان را با درك اشتباه آنان در بی ضرر بودن مصرف قلیان نسبت به سایر روش های مصرف تنباكو مرتبط دانسته است.»
محققان در ارتباط با مضرات مصرف قلیان، می گویند: «مصرف قلیان با افزایش ریسك مبتلا شدن به سرطان دهان، سرطان معده و سرطان مری، سرطان ریه، كاهش عملكرد دستگاه تنفسی و كاهش باروری ارتباط دارد. مصرف قلیان، جنبه های اجتماعی و فرهنگی هم دارد. كشیدن قلیان، ریشه در آداب و فرهنگ مردم دارد و به صورت نشانه ای از حركت اجتماعی در نشست های مردم، شامل دوستان و اهل فامیل پذیرفته شده است. عواملی چون ارزانی نسبی، دسترسی ساده و نداشتن فعالیتهای آموزشی برای مقابله با آن هم بر مساعد شدن وضعیت استفاده از قلیان دامن زده است. خیلی از افراد هزینه كشیدن قلیان را كمتر از سیگار می دانند و این خود، به گرایش گروهی از افراد منجر گردیده است كه سیگار را ترك و قلیان را با آن جایگزین می كنند.»
در نتایج این پژوهش آمده است: « مصرف قلیان، به صورت یك ناهنجاری چند دامنه، هم از محیط و گستره زندگی روزمره همراه با ناهنجاری تأثیر می پذیرد و هم رفتارهای چندگانه مخاطره آمیز و ناهنجار را به دنبال دارد. در بین زمینه های مختلف بررسی شده، "دسترسی به قلیان" از مهم ترین علل مصرف آن در میان پسران جوان است و این دسترسی عموما از سه طریق شامل: نخست از راه خانواده، دوم دوستان و آشنایان و سپس قهوه خانه های موجود در محل زندگی اتفاق می افتد. خانواده، اولین و اصلی ترین زمینه ای است كه به آشنایی وگرایش افراد با قلیان منجر می شود. اعتیاد پدر و مادر و مصرف قلیان به دست آنها بر گرایش فرزندان به مصرف قلیان بسیار اثر دارد؛ به صورتی كه به جز پدر و مادر، سایر اعضای خانواده همچون برادر و خواهر بزرگ تر هم بر این گرایش بسیار تأثیر دارند.
دوستان، عامل دیگری هستند كه جوانان به آن اشاره كرده اند و آنها را عامل مهمی در گرایش به قلیان می دانستند. جوانان، بخصوص افرادی كه از نظارت خانواده و پدر و مادر دور هستند و در زمان دوری از خانواده به قلیان گرایش پیدا كرده اند، عامل اصلی گرایش به آنرا دوستان می دانستند.
زمینه مهم دیگر، قهوه خانه هایی است كه مكان اصلی مصرف قلیان اند. جوانان به علت داشتن وقت آزاد و نداشتن شغل و درآمد مناسب، برای پر كردن اوقات فراغت به چنین مكان هایی رفت و آمد می كنند. كمبود امكانات ورزشی و تفریحی سالم و مناسب، در كنار افزایش بیش از اندازه قهوه خانه ها عامل اساسی در روند گرایش بیشتر جوانان به قلیان است.
ازاین رو مصرف قلیان، فعالیت اجتماعی از نوع دورهمی است. خیلی از پسران مصرف كننده قلیان، به خود قلیان زیاد علاقه ندارند و از خیلی از زیان های آن آگاه اند و حتی جنبه های فیزیولوژیك و عصبی آن هم برای شان مهم نبوده است. به نظر می آید آنها بیشتر به دنبال آن هستند تا از این طریق و به بهانه قلیان كشیدن، با دوستان خود دور هم باشند؛ به عبارت دیگر، قلیان از لحاظ اجتماعی و فرهنگی ابزاری برای دور هم آمدن و فراهم كردن فضایی برای گفتگو و ابراز وجود جمعی است.»
این پژوهش در شماره بیستم پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی انتشار یافته است.
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره