عضو هیأت علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد:
اندیشمندان ما در حوزه آكادمیك جغرافیا باید پوست اندازی كنند
به گزارش آجاك ایسنا/خراسان رضوی عضو هیأت علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی اظهار داشت: كمتر به توانایی حوزه جغرافیایی در حل مسائل و مشكلات در سطح كشوری اهمیت داده می شود و عملا فارغ التحصیلان این رشته مورد یك بی مهری از جانب دیگران قرار گرفته اند.
علی اكبر عنابستانی در گفتگو با ایسنا ضمن اشاره به محدودیت های موجود بر سر راه پژوهشگران جغرافیا در زمینه كاربردی شدن این دانش، اظهار نمود: در رشته جغرافیا باید دو بازوی علم و عمل را با هم به كار گرفت تا از مشكلات جامعه كم شود.
وی در ارتباط با جایگاه رشته جغرافیا در ایران، بیان نمود: جایگاه رشته جغرافیا هم اكنون از نظر استفاده ای كه باید به صورت عملیاتی در بطن جامعه صورت گیرد، مناسب نمی باشد و این حوزه ظرفیت های بیشتری دارد كه نسبت به آنها بی توجهی شده است.
وی تشریح كرد: همچون علل وجود این خلأ یكی در رابطه با خود ما جغرافیادانان است كه بیشتر جغرافیا را معطوف كرده ایم به حوزه تئوریك و آكادمیك در دانشگاه ها و خیلی تلاش نمی نماییم تا اطلاعات و دانش خودمان را به كار بگیریم. این صدمه شناسی در ابتدا به خودمان و سپس به نحوه اجرا برمی گردد.
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، اضافه كرد: حوزه اجرا، جغرافیا را عملا مربوط به محفوظه ها و اطلاعات حسی ای می داند كه اطلاعات عمومی در ارتباط با وضعیت زندگی بشر در سطح كره زمین و نواحی مختلف جغرافیایی عرضه می كند. این برداشت غلطی است كه در حوزه مدیریتی اتفاق افتاده است.
عنابستانی با اشاره به اینكه «در جغرافیا، حوزه اجرا مقداری گرفتار واپس زدگی شده است»، تشریح كرد: بخشی از افرادی كه فارغ التحصیل رشته جغرافیا هستند در بخش اجرا نتوانسته اند آن طور كه باید عمل كنند و خویش را با جغرافیا معرفی كنند. از آنجایی كه جغرافیا یك حوزه بین رشته ای است، این افراد خویش را متصل به رشته های تخصصی دیگر كرده اند و جغرافیا را در حوزه مدیریتی مورد پذیرش ندانسته اند. این مسأله صدمه هایی جدی به حوزه استفاده عملیاتی از جغرافیا در جامعه وارد كرده است.
اندیشمندان ما در حوزه آكادمیك جغرافیا باید پوست اندازی كنند
وی افزود: اندیشمندان ما در حوزه آكادمیك و دانشگاهی باید یك پوست اندازی را تجربه كنند، به نحوی كه در این فرایند فلسفه عمومی این دانش مورد توجه قرار بگیرد و هم چنین بتوانند به صورت كاربردی از حوزه های تخصصی این علم در جهت پیشبرد و افزایش رفاه و توسعه جامعه بهره بگیرند؛ همان گونه كه در حوزه دانش های دیگر این اتفاق رخ داده است.
عنابستانی تصریح كرد: كسی كه وارد حوزه جغرافیا می شود، باید علاقه مند باشد تا بتواند در این عرصه فعالیت كند و همیشه این دو بازو را در حوزه علمی و عملی رعایت كند. به این صورت كه نه به سمت نظریه صرف كشیده شود و نه به سمت اجرا و عملیاتی صرف، باید با عنایت به هر دو جهت در زمینه جغرافیایی فعالیت كند تا بتواند در جامعه حرفی برای گفتن داشته باشد. اگر فرد این طور عمل نكند در آینده گرفتار چالش خواهد شد و به شدت عمل گرا شده و تنها تبدیل به یك تكنسین می شود.
عضو هیأت علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد، بیان نمود: سفارش من به كسانی كه می خواهند وارد حوزه جغرافیا شوند این است كه كه حوزه جغرافیا به علت دیدگاه جامع و سیستمی ای كه دارد، می تواند مشكلات بشر را مورد بررسی و حل و فصل قرار دهد؛ ازاین رو فرد باید تلاش كند، این نگاه سیستمی را در بخش نظریه و اجرایی با هم پیوند بزند. این كار سیستم را به سمت پیشرفت می برد.
وی افزود: متاسفانه حوزه آموزش عالی در سطح كشور گرفتار چالش شده و میزان جذب دانشجو در حوزه های مختلف به شدت روند نزولی پیدا كرده است. به غیر از رشته های پزشكی و برخی از رشته های پیراپزشكی خاص، از بقیه حوزه های دیگر هم عملا استقبال چندانی نشده است و این مورد فقط مختص رشته جغرافیا نیست.
رشته های علوم پایه به شدت گرفتار كمبود دانشجو هستند
عنابستانی اظهار داشت: رشته های علوم پایه، به شدت گرفتار كمبود دانشجو هستند، حتی رشته های درجه یكی مانند مكانیك و شیمی به خصوص در مقطع كارشناسی. این روند نزولی به تدریج به مقطع ارشد و دكتری هم كشیده می شود. این معضل ریشه در روند معیوب نظام آموزشی كشور دارد كه مكانیزم بین عرضه و تقاضا را مدیریت نكرده است.
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، اضافه كرد: در حوزه علوم انسانی بازهم به جرأت می توانم بگویم كه جغرافیا در دسته رشته هایی است كه هنوز هم دانشجو دارد، بعضی از رشته های علوم انسانی هستند كه دانشجوی بسیار كمی دارند و حتی عملا در مقطع كارشناسی جمع می شوند.
وی بیان نمود: بازار كار این رشته با عنایت به تخصص هایی كه افراد در حوزه های مختلف می گیرند متفاوت می باشد. در رشته جغرافیا حوزه های مختلفی مانند جغرافیای انسانی، شهری و روستایی داریم كه این افراد می توانند در شهرداری ها، وزارت كشور، دهیاری ها و... آغاز به فعالیت كنند.
در حل مشكلات كشور به توانایی حوزه جغرافیا اهمیت داده نمی شود
عضو هیأت علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد، بیان نمود: كم لطفی ای كه به تازگی در حوزه جغرافیا ما مسؤلان و دانشجوها را آزار می دهد در ارتباط با فراخوان آزمون استخدامی است. این كه كمتر به توانایی حوزه جغرافیایی در حل مسائل و مشكلات در سطح كشوری اهمیت داده می شود و عملا فارغ التحصیلان این رشته مورد یك بی مهری از جانب دیگران قرار گرفته اند. ما در حوزه علوم جغرافیایی 6 الی7 رشته تخصصی در مقطع تحصیلات تكمیلی داریم كه فارغ التحصیلان این رشته ها می توانند در حوزه های مختلف ورود پیدا كنند و بسیار اثرگذار باشند.
تردید در به روز بودن 40 درصد از سرفصل های رشته جغرافیا
عنابستانی اظهار داشت: در زمینه به روز بودن منابع آموزشی رشته جغرافیا همواره تلاش می شود و این منابع هر چهار سال یك مرتبه مورد بازبینی قرار می گیرند. تلاش بر این است كه از منابع مفید و به روز استفاده گردد هرچند بازهم حدودا 40 درصد از سرفصل هایی كه تدریس می شود گرفتار چالش هستند و به روز بودن آنها مورد تردید است.
وی اظهار نمود: در بخش عملیاتی و اجرایی بودن منابع، چالش یك مقدار شدید می باشد و به این بخش توجه كمتری شده است. در صورتیكه می توانیم به وسیله عملیاتی و كاربردی كردن سرفصل ها استفاده بهتر و مطلوب تری از اندوخته های دوره تحصیلی داشته باشیم.
كاهش ارتباطات بین المللی در حوزه جغرافیا در دهه اخیر
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، عنوان كرد: یك چالش مهم این است كه ارتباطات بین المللی ما در دهه اخیر در حوزه جغرافیا بسیار كم رنگ شده و فعالیتهای دانش آموختگان ما كمی كاهش یافته است.
سرفصل ها و منابع جغرافیا فاصله بسیاری با نیازهای روز دارد
عنابستانی اظهار نمود: بخش عملیاتی و كابردی كردن مطالب بیشتر مورد توجه من است. سرفصل ها و منابع ما فاصله بسیاری با نیازهای روز جامعه دارد. تمام تلاش من در این سال هایی كه عضو هیأت علمی بودم این است كه دانشجویان را به سمت این هدف هدایت كنم. دراین مسیر هم تاحدودی موفق بودم و دانشجویان با استفاده از این دانش كاربردی توانستند تغییرات مفیدی در جامعه ایجاد كنند.
وی بیان نمود: پژوهش های حوزه جغرافیا مانند تمام دانش های دیگر دارای دو بخش كاربردی و بنیادین است. پژوهش های بنیادین عموما در حوزه دانشگاهی و آكادمیك، باهدف افزایش دانش انجام می شوند.
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، اضافه كرد: برای عملی كردن یك دیدگاه دو عملكرد باید داشته باشیم؛ یكی تولید علم است كه پژوهش های بنیادین این كار را انجام می دهند مانند كتاب ها، مقاله ها و رساله ها. این تولیدات دانشگاهی یك حلقه واسط برای تولید و نوآوری نیاز دارند، به این معنا كه افرادی بر روی یك مقاله كار و تلاش كنند تا طرح مورد نظر را عملیاتی كنند. ما در این حلقه واسط و بحث در رابطه با تجاری سازی كمی محدود هستیم كه با حضور شركت های دانش بنیان این خلأ ناشی از نبود حلقه واسط تا حدودی رفع می شود.
عنابستانی تشریح كرد: یك نوع پژوهش دانشگاهی تیپ دو داریم كه پژوهش هایی هستند كه تقاضا محورند، به این مفهوم كه از سوی یك مجموعه مطرح می شود كه در ارتباط با رفع نیاز خاصی نیازمند انجام پژوهشی هستند. نتیجه این پژوهش باید برای رفع این نیاز مفید باشد.
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار داشت: یك چالش اصلی ما میان جامعه و دانشگاه است كه در آن جامعه یعنی صنعت، دولت و... متقاضی پژوهش های كاربردی دانشگاه هستند؛ طرح هایی كه بعنوان كاربردی درخواست می شود معمولا غیرواقعی است و این طور نشان می دهند كه تنها هدف آنها این است كه اعتباراتی كه در دست دارند در جایی به كار ببرند، خواه نتیجه ای به همراه داشته باشد یا نداشته باشد. این صدمه مربوط به بخش اجرایی می باشد؛ یعنی جامعه اصلا متقاضی نیست كه اتفاقی در جهت رفع نیازها بیفتد.
وی افزود: یك چالش دیگر از سوی دانشگاه و پژوهشگرانی كه تربیت كرده است رخ می دهد، به این صورت كه متخصصان فارغ التحصیل شده از دانشگاه در این عرصه تبحر و تخصص كافی را در بعضی موارد ندارند كه بتوانند صدمه های موجود را به درستی تشخیص دهند و چاره ای برای آنها عرضه كنند. مسئولیت صدمه شناسی جامعه به عهده دانشگاه است و از سوی دیگر در بخش اجرایی، جامعه باید به این بلوغ فكری برسد كه به دنبال پژوهش هایی باشد كه بتوانند گره ای از مشكلات جامعه كم كنند. تا زمانی كه حوزه اجرایی و دانشگاهی با هم پیوند نخورند و صدمه های موجود به درستی شناسایی نشوند، هیچ مسأله ای حل نمی گردد و صدمه ها در جامعه باقی می مانند.
فعالیت هایی كه منجر به دریافت جایزه ملی ابوریحان شد
وی كه به تازگی برنده جایزه ملی ابوریحان شده است، اظهار داشت: این جایزه برای نخستین بار با مشاركت سه ركن اصلی این جشنواره یعنی سازمان های نقشه برداری، جغرافیایی نیروهای مسلح و سازمان فضایی ایران و سایر دستگاه های ذی ربط در سطح كشور برگزار گردید. با عنایت به چند وجهی بودن ابوریحان، دانشمند شهید ایرانی، سه حوزه را برای برگزاری این جشنواره انتخاب كردند كه شامل جغرافیا، نقشه برداری و علوم فضایی است. در حوزه جغرافیا من به همراه دو نفر دیگر از همكارانم در دانشگاه اصفهان و دانشگاه تهران انتخاب شدیم.
عنابستانی اظهار داشت: نخستین شروع فعالیتهای من در حوزه جغرافیا به سال 1370 بازمی گردد كه بعنوان دانشجوی كارشناسی در دانشگاه تهران به این رشته ورود پیدا كردم. در دوره كارشناسی با عنایت به تلاش و پشتكاری كه داشتم دانشجوی ممتاز دانشگاه شدم. در سال 1374 جزء نخستین ورودی هایی بودم كه می توانستند بدون كنكور وارد مقطع ارشد بشوند.
وی افزود: من تحصیلات خویش را در دانشگاه فردوسی با رتبه یك كشوری ادامه دادم. در سال 1382 از مقطع دكتری فارغ التحصیل شدم و از سال 1383 آغاز به كار كردم.
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، اضافه كرد: فعالیتهایی كه از سال 1384 تا به امروز بعنوان عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی و حكیم سبزواری انجام دادم شامل بیشتر از 160 مقاله رسمی و چاپ شده در ژورنال های معتبر داخلی و خارجی بوده. هم چنین نزدیك به 50 مقاله همایشی در كنفرانس های ملی عرضه كرده ام. 8 جلد كتاب هم در زمینه جغرافیا چاپ كرده ام.
عنابستانی اظهار نمود: من عضو هیأت مدیره انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران هستم و بعنوان پژوهشگر برتر دانشگاه فردوسی و دانشگاه حكیم در سال 1384 انتخاب شدم. سردبیر منتخب و برگزیده نخستین نشریه انگلیسی زبان در حوزه علوم انسانی در ایران، در سال 1396 هم شده ام.
عنابستانی بیان نمود: هم چنین در دانشگاه فردوسی مشهد یك طرح بین المللی با موسسه CNS فرانسه داشته ایم كه هم چنان در دست انجام است. حدود 70 طرح ملی و استانی در حوزه طراحی پژوهشی را انجام دادیم كه مجری آنها بوده ام. از فروردین سال 1396 به رتبه استادی ارتقا پیدا كرده ام كه تاكنون جوان ترین استاد تمام حوزه جغرافیایی كشور هستم.
سردبیر مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، اضافه كرد: با عنایت به حوزه ای كه داشته ام و فعالیتهایی كه كرده ام از جانب برگزاركنندگان این مراسم مستحق انتخاب و تقدیر در حوزه علوم جغرافیایی كشور و دریافت جایزه ملی ابوریحان شناخته شده ام.
منبع: آجاك
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره