از سوی محققان دانشگاهی صورت گرفت
بررسی تمایلات فرزندآوری زوجین تازه ازدواج کرده
آجاک: بررسی های یک مطالعه بر روی تمایلات فرزندآوری افراد تازه ازدواج کرده در مراکز استانهای کشور (به جز شهر تهران) نشان داد که حدود دو درصد از آنها، قصد بی فرزندی و نزدیک به 17 درصد از آنها نیز تمایل به تک فرزندی دارند. مهم ترین دلیلهای قصد بی فرزندی؛ هزینه های اقتصادی فرزندان و عدم علاقه به فرزند عنوان شده است.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا، میزان باروری در ایران طی دهه های گذشته کاهش قابل توجهی را تجربه کرده است. بطوریکه میزان باروری کل که در اواخر دهه ۱۳۵۰ و اوایل دهه ۱۳۶۰ به ۶.۹ فرزند رسیده بود، طی دو دهه به کم تر از دو فرزند کاهش پیدا کرد و آخرین آمارها نشان میدهد که میزان باروری کل در ایران به ۱.۸ فرزند در سال ۱۳۹۹ رسیده است. پیش بینی های موجود نیز خبر از ادامه کاهش باروری کل به پایین تر از ۱.۵ فرزند در افق ۱۴۰۴ داده اند.
شواهد نشان میدهد که بااینکه در ایران، داشتن دو فرزند بعنوان تعداد فرزندان ایده آل افراد شمرده می شود، ولی قصد و رفتار تک فرزندی به ویژه در شهرها روند افزایشی دارد. همین طور از آن جا که آمار بی فرزندی اختیاری در جامعه ایران در مقایسه با سایر جوامع، نسبتاً پایین است، پس کاهش تعداد فرزند می تواند بیشتر شامل گزینه تک فرزندی شود.
یکی از راه هایی که امکان سیاستگذاری و برنامه ریزی درست و دقیق دراین زمینه را فراهم می آورد، اطلاع از تمایلات فرزندآوری زوجین است و تمایلات فردی در مورد فرزندآوری درآینده، پیش بینی کننده مهمی برای رفتارهای آینده باروری هستند.
بر همین اساس، میلاد بگی؛ پژوهشگر دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان با انجام مطالعه ای تمایلات فرزندآوری زوجین تازه ازدواج کرده را مورد بررسی قرار داد. آگاهی از تمایلات فرزندآوری این زوجین از این منظر مهمست که باروری آینده ایران تا حد بسیار زیادی تحت تاثیر رفتارهای آنها قرار دارد.
این مطالعه که با روش تحلیل ثانویه انجام شده، از داده های مربوط به پیمایش ملی ازدواج که در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ توسط ثبت احوال جمع آوری شده، بهره برده است. این داده ها در وب سایت این پایگاه در دسترس عموم قرار دارد.
جمع آوری داده های این مطالعه از تمامی مراکز استانی به جز شهر تهران انجام شده و پاسخگویان، زوج هایی بودند که برای انجام آزمایش های پیش از ازدواج، به آزمایشگاه ها مراجعه نموده اند. تکمیل پرسش نامه ها بصورت جداگانه برای زنان و مردان انجام شد. در این مطالعه هشت هزار و ۹۷۷ نفر از زوجین تازه ازدواج کرده، از نظر تمایلات فرزندآوری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.
زنان خواهان بی فرزندی هستند یا مردان؟
یکی از یافته های این مطالعه این بود که رابطه معناداری بین جنسیت و تمایلات باروری افراد وجود دارد. بااینکه درصد تمایل به بی فرزندی در مردان اندکی بیشتر از طرف زنان است، اما تمایل به داشتن فرزند بیشتر، در مردان بیشتر است. ۲.۳ درصد مردان و ۲ درصد زنان تمایل ندارند که فرزندی داشته باشند. در هر دو جنسیت، بیشتر افراد تمایل خودرا به داشتن دو فرزند، اعلام نمودند. تفاوت اصلی میان مردان و زنان در داشتن سه فرزند و بیشتر است. ۲۵ درصد مردان گفته اند که تمایل دارند، سه فرزند و بیشتر داشته باشند، در صورتیکه این رقم برای زنان ۱۸.۸ درصد است.
در این مطالعه دلیلهای افراد برای تمایل به بی فرزندی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. همان گونه که در میان دو جنس، تمایلات باروری متفاوت می باشد، دلیلهای آنها نیز برای تمایل به بی فرزندی نیز متفاوت است.
چرا افراد نمی خواهند بچه دار شوند؟
برای مردان، «هزینه های اقتصادی فرزندن» بعنوان مهم ترین دلیل بیان شده است (بیش از ۳۶ درصد از مردان)، در صورتیکه نزدیک به ۱۱ درصد از زنان این دلیل را برای تمایل به فرزندی عنوان کرده اند.
برای زنان، مهم ترین دلیل تمایل به بی فرزندی «عدم علاقه به فرزند» بیان شده است (بیش از ۴۷ درصد زنان). هرچند درصد قابل توجهی از مردان (نزدیک به ۲۹ درصد) این دلیل را بیان کرده بودند و این مساله دومین دلیل آنها برای نخواستن فرزند است.
همچنین «مسئولیت زیاد فرزندان» دلیل دیگری بود که هر دو جنس به آن اشاره کرده اند. بعلاوه ناتوانی جنسیتی برای زنان بیشتر از مردان گزارش شده است. دلیل «نگرانی از آینده فرزندان باتوجه به شرایط جامعه» نیز در میان مردان بیشتر از زنان عنوان شده است.
مذهب چه تاثیری در تمایلات فرزندآوری دارد؟
یکی دیگر از یافته های این مطالعه حاکی از آنست که درصد تمایل به بی فرزندی، در میان پیروان مذهب شیعه و سنی، تقریباً مشابه است. با این وجود در میان طبقات دیگر از نظر تعداد فرزند، تفاوت معنادار وجود دارد و اهل سنت، تمایل به داشتن فرزند بیشتری دارند.
در این مطالعه مشخص شد که برخلاف انتظار، کسانی که محصل بودند کم ترین میزان تمایل به بی فرزندی را داشتند و همین طور این گروه بیشترین تمایل را به داشتن سه فرزند و بیشتر، اعلام نمودند.
افراد شاغل و بیکار، بیش از سایر گروههای شغلی (محصل، خانه دار، در جستجوی شغل و...) خواهان بی فرزندی بودند. همین طور رابطه بین تمایلات فرزندآوری و تحصیلات نیز از نظر آماری مدلول دار بود. نکته غیرقابل انتظار این بود که افراد بی سواد با ۴.۴ درصد، بیشترین تمایل را به بی فرزندی داشتند. با این وجود افراد بی سواد بیشترین تمایل را به داشتن سه فرزند و بیشتر اعلام نمودند. افراد با تحصیلات دانشگاهی نیز کم ترین تمایل به سه فرزند و بیشتر داشته اند و تمایل به تک فرزندی نیز در میان این دو گروه کم تر از بقیه بود.
کدام قومیت ها خواهان فرزندآوری بیشتر هستند؟
بررسی های این مطالعه حاکی از این بود که تمایلات فرزندآوری افراد، بر حسب قومیت نیز متفاوت می باشد. بلوچ ها و عرب ها، کم ترین میزان بی فرزندی (۰.۶ درصد) را خواستارند. در طرف مقابل؛ ۴.۷ درصد شمالی ها (که بیشتر آنها گیلک بودند) گفته اند که قصد ندارند فرزندی داشته باشند. همین طور تمایل به تک فرزندی نیز در میان شمالی ها، بیش تر از سایر اقوام بوده است و بلوچ ها کم ترین تمایل به تک فرزندی را داشتند. ترک ها نیز بیش از سایرین خواهان داشتن دو فرزند بودند و تمایل به داشتن سه فرزند و بیشتر در میان بلوچ ها بیش از دیگر گروههای قومی بود و اختلاف زیادی بین آن وجود داشت. بطوریکه بیش از نیمی از بلوچ ها در این گروه قرار داشتند.
به طور کل بررسی های این مطالعه بر روی تمایلات فرزندآوری افراد تازه ازدواج کرده در مراکز استانهای کشور (به جز شهر تهران) نشان داد که ۲.۱ درصد از آنها، قصد بی فرزندی و ۱۶.۹ درصد نیز تمایل به تک فرزندی دارند. مهم ترین دلیلهای قصد بی فرزندی؛ هزینه های اقتصادی فرزندان و عدم علاقه به فرزند عنوان شده است.
همچنین قومیت یکی از تعیین کننده های اصلی در تمایل به کم فرزندآوری است و بلوچ ها و عرب ها بیش از سایر اقوام، تمایل به فرزند زیاد دارند و گیلک ها بیشترین تمایل را به بی فرزندی و تک فرزندی دارند.
به علاوه تحصیلات، میزان شرکت در مناسک مذهبی، وضعیت اشتغال و مذهب، از عوامل موثر بر تمایل به کم فرزندی هستند.
سیاست هایی برای افزایش تمایلات فرزندآوری
با توجه به گسترش تحصیلات عالی در میان زنان و افزایش اشتغال آنها، سیاست گذاران و برنامه ریزان باید به دنبال اجرای برنامه هایی باشند که به تلفیق زندگی شغلی و خانوادگی زنان کمک نماید. این سیاست ها در کشورهای اروپایی و خصوصاً در منطقه اسکاندیناوری تاثیرات مثبتی داشته است.
همچنین سیاست هایی مانند برنامه های مراقبتی و نگهداری فرزندان نیز می تواند به این مساله کمک نماید. البته موفقیت این برنامه ها در گرو آنست که از یارانه دولتی برخوردار باشند تا هزینه های مستقیم فرزندآوری والدین را کاهش دهند.
یافته های این مطالعه بهمن ماه سال جاری بصورت مقاله علمی با عنوان «تمایل به بی فرزندی و تک فرزندی در بین زوجین تازه ازدواج کرده در ایران» در مجله پایش؛ نشریه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، انتشار یافته است.
منبع: acak.ir
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(0)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره